สามหอมเดียวใหญ่

วัดพระธาตุดอยคำสร้างในสมัยพระนางจามเทวีกษัตริย์แห่งลำพูน โดยพระโอรสทั้ง 2 เป็นผู้สร้างในปี พ.ศ.1230 ประกอบด้วย เจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า ศาลาการเปรียญกุฏิสงฆ์ และพระพุทธรูปปูนปั้น เดิมชื่อวัดสุวรรณบรรพต แต่ชาวบ้านเรียกว่า “วัดดอยคำ” ตามประวัติเมื่อ พ.ศ.2509 ขณะวัดนั้นยังเป็นวัดร้าง เจดีย์ได้ล้มพังลง พบโบราณวัตถุหลายชิ้น อาทิเช่น พระรอดหลวงเป็นพระหินทรายโบราณ ปิดทององค์ใหญ่ พระคง(เนื้อดิน) พระสามหอม(เนื้อดิน) พระสามหอม ที่ขุดพบจากกรุนี้ มีสองพิมพ์ คือ พิมพ์แบบซุ้มเจดีย์ยอดปราสาท(พบแบบเต็มพิมพ์และพิมพ์ตัดฐาน)และพิมพ์สามหอมเดี่ยว พระสามหอมเป็นพระเครื่องเนื้อดินที่พบในเขตเมืองเชียงใหม่ที่เก่าที่สุดพิมพ์หนึ่ง มีพระพักตร์ที่ใกล้คียงกับพระพุทธรูปในแบบพุกาม โดยมีศิลปะร่วมกับสมัยหริภุญไชย พระสามหอมเดี่ยว ซึ่งมีลักษณะเหมือนกับพระสามหอมแบบเต็มพิมพ์ น่าจะเกิดจากคนที่กดพิมพ์ความรู้สึกว่าพระแบบเต็มพิมพ์ใหญ่เกินไป จึงตัดแต่งโดยปาดเนื้อดินด้านหลังออก เปลี่ยนแปลงรูปแบบไปจากเดิม บางองค์เว้าแหว่งปาดมาจนชิดองค์ พระสามหอมเดี่ยว เป็นพระที่มีการปาดตกแต่งมาแต่ครั้งที่ยังสร้างพระอยู่ เนื่องจากไม่มีแม่พิมพ์ขอบด้านข้างจึงไม่เสมอ เพาะเกิดจากการตกแต่ง ด้านหลังแทนที่จะเรียบเสมอ แต่กลับมีรอยปาดหลังไม่เสมอกัน พระที่พบจากกรุมีไม่มากเกินไปการสังเกตก็ดูตามรอยปาดด้านหลังพระจะบางไม่เหมือนกับแบบเต็มพิมพ์ ถ้ามีการตกแต่งใหม่ก็สังเกตได้ไม่ยากนัก